Ze wstępu

Celem monografii jest wskazanie uwarunkowań procesu transformacji energetycznej w Polsce, ze szczególnym uwzględnieniem zmian zachodzących w miksie energetycznym i zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego w Krajowym Systemie Elektroenergetycznym (KSE).

Monografia ma charakter analityczno-koncepcyjny, w celu jej napisania przeprowadzono analizę licznych źródeł bibliograficznych, w szczególności branżowych, i wykorzystano metodę indukcyjną do zbudowania sześciu scenariuszy dalszego funkcjonowania wytwórczych aktywów węglowych w Polsce z punktu widzenia ich roli w zapewnieniu bezpieczeństwa KSE. 

Na monografię składają się cztery rozdziały. W rozdziale pierwszym opisane zostały prawne uwarunkowania procesu transformacji sektora elektroenergetycznego, począwszy od pierwszych raportów dla Klubu Rzymskiego, przez Protokół z Kioto, Porozumienie paryskie, Europejski Zielony Ład wraz z pakietem Fit for 55, po Politykę Energetyczną Polski do 2040 roku.

Rozdział drugi przybliża funkcjonowanie jednego z najważniejszych elementów Europejskiego Zielonego Ładu – systemu handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych (głównie dwutlenku węgla) EU ETS. Przedstawione zostały w nim również konstrukcja systemu, dotychczasowe cztery etapu jego wdrażania w życie oraz notowania cen uprawnień do emisji CO2 i ich wpływ na wyniki polskich grup energetycznych (spółki notowane na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie). 

W rozdziale trzecim uwaga skierowana została na funkcjonowanie sektora elektroenergetycznego w Polsce, począwszy od rysu historycznego (mającego kluczowy wpływ na obecny kształt systemu i rolę węgla jako głównego paliwa), poprzez zmiany spowodowane transformacją ustrojową w Polsce po roku 1990, aż po obecną sytuację sektora wraz z prognozami do roku 2050, w szczególności wskazującymi na obecnie prognozowaną lukę mocy w krajowym systemie po 2030 roku. Rozdział kończy krótki przegląd, pozwalający na dokonywanie porównań sytuacji polskiego sektora elektroenergetycznego z wybranymi krajami (i regionami) świata. 

Ostatni rozdział wskazuje potencjalną rolę bloków węglowych jako mechanizmu stabilizującego system elektroenergetyczny w Polsce oraz przedstawia sześć scenariuszy dalszego funkcjonowania wytwórczych aktywów węglowych. Rozdział zamyka przykład ostatecznie nieukończonego projektu Narodowej Agencji Bezpieczeństwa Energetycznego (NABE) S.A.

Spis treści

Wprowadzenie

1. Uwarunkowania prawne transformacji sektora elektroenergetycznego

1.1. Raport Klubu Rzymskiego z roku 1972 pt. Granice wzrostu

1.2. Ramowa konwencja Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu

1.3. Protokół z Kioto

1.4. Porozumienie paryskie

1.5. Europejski Zielony Ład ogłoszony w 2019 roku

1.6. Pakiet Gotowi na 55 (Fit for 55)

1.7. Polityka Energetyczna Polski do 2040 roku

1.7.1. Filary transformacji energetycznej

1.7.2. Cele szczegółowe oraz projekty strategiczne PEP2040

1.7.3. Wskaźniki PEP2040

2. System EU ETS

2.1. Konstrukcja systemu EU ETS

2.1.1. Podstawy prawne systemu EU ETS

2.1.2. Ekonomiczne uwarunkowania funkcjonowania systemu EU ETS

2.1.3. Pierwszy etap funkcjonowania EU ETS (lata 2005–2007)

2.1.4. Drugi etap funkcjonowania EU ETS (lata 2008–2012)

2.1.5. Trzeci etap funkcjonowania EU ETS (lata 2013–2020)

2.1.6. Czwarty etap funkcjonowania EU ETS (lata 2021–2030)

2.1.7. System ETS2

2.2. Notowania cen uprawnień do emisji CO2

2.2.1. Wczesny okres funkcjonowania systemu (do 2012 roku)

2.2.2. Kształtowanie cen uprawnień do emisji w latach 2013–2020

2.2.3. Ceny uprawnień do emisji od roku 2021

2.2.4. Prognozy cen uprawnień do emisji na przyszłość

2.3. Wpływ systemu EU ETS na polskie przedsiębiorstwa energetyczne

3. Sytuacja sektora elektroenergetycznego w Polsce

3.1. Początki funkcjonowania systemu elektroenergetycznego w Polsce

3.2. Sytuacja sektora elektroenergetycznego do roku 1990

3.3. Wpływ transformacji ustrojowej na sektor elektroenergetyczny w Polsce

3.4. Sytuacja sektora elektroenergetycznego w Polsce po roku 2020

3.5. Prognozy zmian w sektorze elektroenergetycznym w perspektywie 2050 roku

3.6. Światowy sektor elektroenergetyczny w dobie transformacji

4. Transformacja sektora elektroenergetycznego w Polsce – możliwe scenariusze funkcjonowania wytwórczych aktywów węglowych

4.1. Potencjalne scenariusze

4.1.1. Scenariusz bez zmian (Business as Usual)

4.1.2. Scenariusz wydzielenia aktywów węglowych ze spółek energetycznych

4.1.3. Scenariusz przejęcia aktywów węglowych przez operatora KSE

4.1.4. Scenariusz upadłości aktywów węglowych

4.1.5. Scenariusz relokacji aktywów węglowych poza granice Unii Europejskiej

4.1.6. Scenariusz wycofania udziału aktywów węglowych z systemu EU ETS

4.2. Przypadek NABE (Narodowa Agencja Bezpieczeństwa Energetycznego)

Wnioski końcowe

Bibliografia

Spis rysunków

Spis tabel